Türkiye bir deprem ülkesi. Her yıl farklı şiddetlerde depremler ölçülebiliyor. Türkiye’de milyonlarca vatandaşın canını yakan; ölüm ve maddi kayıplarla sonuçlanan 1999 ve 2023 depremlerinin ardından radye temele ilgi arttı. Depreme karşı dayanıklı olduğu bilinen ve sarsıntıları en aza indiren radye temelin ne olduğu araştırılıyor. Konut yaptırmak ya da satın almak isteyenlerin ilk tercihi ise bu yönde oluyor. Peki, Radye temel nedir? Radye temel kaç şiddetinde depreme dayanabilir?
Radye temel hakkındaki bilgiler en ufak artçı sarsıntıların ardından bile gündem oluyor. Özellikle kalabalık nüfuslu apartmanlar ya da rezidanslarda yaşayan insanlar radye temel, perde beton gibi terimlerin önemini araştırarak konu hakkında bilgi sahibi olmak istiyor. İnsan yaşamına önem değer veren müteahhitlerin her ne maliyetle olursa olsun tercih ettiği radye temellerin şiddetli deprem sarsıntılarını en aza indirdiği biliniyor. Ayrıca temelden sızabilecek suların da önünü kestiği böylece temelde ve binada çürümeyi en aza indirdiği bilimsel olarak ispat edilen radye temel Türkiye’de çok sayıda binada uygulansa da genelinde maalesef uygulanmıyor. Peki depreme karşı oldukça dayanıklı olan ve adeta hayat kurtaran bu radye temel nedir? Radye temel kaç şiddetinde depreme dayanabilir?
Radye temel, betonarme zemin plakasının altına döşenen yatay bir beton tabakasıdır.
RADYE TEMEL NEDİR?
Radye temel inşa edilen konutlar için çok önemlidir. İçerisindeki bileşenler sayesinde depreme karşı dayanıklıdır. Sarsıntıları sönümleyerek en aza indirebiliyor. Radye temelin yanı sıra perde beton da deprem konusunda çok önemli bir etmendir. Perde betonlar da deprem sırasındaki yıkımları en aza indiriyor. (Dilerseniz perde beton hakkındaki bilgileri buraya tıklayarak hazırladığımız haberden öğrenebilirsiniz!)
Radye temel, bir yapının zemin üzerine oturtulduğu betonarme bir plakadır. Radye temel sayesinde yapının ağırlığı zemine eşit şekilde dağılır ve zeminin oturmasını azaltır. Radye temel, depreme karşı dayanıklı bir temel sistemidir. Çünkü radye temel, yapıyla birlikte hareket eder ve yapının sarsılmasını önler. Radye temel, zeminin taşıma gücünün düşük olduğu veya yapının yükünün çok fazla olduğu durumlarda tercih edilir. Radye temel, kirişli, kirişsiz, mantar şeklinde veya ters kemer şeklinde olabilir. Radye temelin kalınlığı, donatısı ve izolasyonu projesine göre belirlenir. Radye temelin yapımı şöyle gerçekleştirilir:
Yüzeyi genellikle düz bir plaka şeklindedir ve zemin yüzeyine tam olarak uygulanır.
– Önce zemin kazılır ve 10-15 cm kalınlığında grobeton dökülür.
– Grobeton üzerine su yalıtım membranı serilir ve 5-6 cm kalınlığında koruyucu beton dökülür.
– Koruyucu beton üzerine projesinde belirtilen miktarda ve çapta donatılar yerleştirilir.
– Donatılar arasına mesafe bırakmak için plastik mesnetler kullanılır.
– Donatıların etrafına kalıp çakılır veya tuğla duvar örülür.
– Kalıp içine beton dökülür ve sıkıştırılır.
– Beton prizini aldıktan sonra kalıplar sökülür.
Radye temel, zemindeki yükleri yayarak binanın taşıyıcı duvarlarına ve sütunlarına ileterek zemin iyileştirmesi yapar.
RADYE TEMEL KAÇ ŞİDDETİNDE DEPREME DAYANABİLİR?
RADYE TEMEL, bina temellerinin altına döşenen betonarme bir plakadır. RADYE TEMEL’in amacı, binanın ağırlığını ve deprem sırasında oluşan yanal kuvvetleri zemine eşit şekilde dağıtmaktır. RADYE TEMEL’in depreme dayanıklılığı, plakanın kalınlığı, betonun kalitesi, donatının miktarı ve yerleşimi gibi faktörlere bağlıdır. Ayrıca, zeminin yapısı, sismik bölge, bina yüksekliği ve kat planı gibi parametreler de RADYE TEMEL’in tasarımını etkiler.
TÜNEL KALIP NEDİR? (TIKLA OKU)
RADYE TEMEL’in kaç şiddetinde depreme dayanabileceği kesin bir şekilde söylenemez. Çünkü depremin şiddeti, yerel zemin koşulları, depremin süresi ve frekansı gibi değişkenlere göre farklılık gösterir. Ancak, Türkiye’de uygulanan Deprem Bölgelerinde Yapılacak Binalar Hakkında Yönetmelik (DBYBHY) kriterlerine göre tasarlanmış bir RADYE TEMEL’in en az 7.5 şiddetinde bir depreme dayanması beklenir. Bu yönetmelik, RADYE TEMEL’in minimum kalınlığını, betonun dayanım sınıfını, donatının çapını ve oranını belirler. Ayrıca, RADYE TEMEL’in zeminle olan bağlantısını sağlayan ankrajlar, plaka kenarlarında oluşabilecek çatlakları önlemek için kesme donatısı ve plaka içindeki eğilme donatısı gibi detaylar da yönetmelikte yer alır.
Yüksek yapılarda, zemindeki çökme riskini azaltmak için radye temel tercih edilir.
RADYE TEMEL’in depreme dayanıklılığını artırmak için yapılması gerekenler şunlardır:
– Zemin etüdü yapmak ve zeminin taşıma gücünü, sismik davranışını ve yeraltı suyu seviyesini belirlemek.
– Sismik bölge haritasına göre binanın tasarım deprem yükünü hesaplamak ve RADYE TEMEL’i buna uygun olarak boyutlandırmak.
– Betonun kalitesini ve dayanımını artırmak için uygun malzeme seçmek, su/çimento oranını ayarlamak ve betonu iyi sıkıştırmak.
– Donatının miktarını ve yerleşimini optimize etmek, donatı çaplarını artırmak veya donatı aralıklarını azaltmak.
– RADYE TEMEL’i zemine iyi bağlamak için ankraj uzunluğunu ve sayısını artırmak.
– RADYE TEMEL’in kenarlarında kesme donatısı kullanmak ve plaka içindeki eğilme donatısını dengeli dağıtmak.
– RADYE TEMEL’in üzerine gelen kolonların yerini doğru belirlemek ve kolon başlıkları kullanmak.
– RADYE TEMEL’in bakımını yapmak ve düzenli olarak kontrol etmek.
RADYE TEMEL’in depreme dayanıklılığı, hem tasarım hem de uygulama aşamalarında dikkat edilmesi gereken bir konudur. RADYE TEMEL’i güçlendirmek için yukarıda belirtilen hususlara uyulması, binanın deprem güvenliği açısından önemlidir.
Radye temel, inşaat sürecini hızlandırabilir ve işçilik maliyetlerini azaltabilir.
RADYE TEMEL DEPREME DAYANIKLI MI?
Evet, radye temel depreme dayanıklı bir temel türüdür. Radye temel, zeminin yüzeyinden belirli bir derinliğe indirilen ve zeminle geniş bir yüzey alanına temas eden betonarme bir temeldir. Bu yapısal özelliği sayesinde radye temeller, deprem anında binalara gelen yükü geniş bir alana dağıtarak binanın devrilmesini önler.
Radye temellerin depreme dayanıklı olmasını sağlayan diğer özellikleri şunlardır:
- Betonarme yapıları sayesinde deprem anında binalara gelen yükü karşılayabilecek güçtedir.
- Zeminle geniş bir yüzey alanına temas ettiği için binalara gelen yükü dengeli bir şekilde dağıtır.
- Binanın temel sisteminin rijitliğini artırarak deprem anında binaların salınımını azaltır.
Radye temeller, deprem riskinin yüksek olduğu bölgelerde tercih edilen bir temel türüdür. Türkiye gibi deprem kuşağında yer alan ülkelerde radye temellerin kullanımı yaygındır.
Radye temellerin depreme dayanıklılığını artıran bazı faktörler şunlardır:
- Temel derinliğinin yeterli olması
- Temel çapının yeterli olması
- Temel betonunun yeterli kalitede olması
- Temel imalatının doğru yapılması
Radye temeller, doğru tasarlanıp uygulandığında depreme karşı oldukça dayanıklı temellerdir. Ancak, radye temellerin depreme dayanıklılığını artıran faktörlerin göz önünde bulundurulması önemlidir.
Genellikle düşük yapılar, fabrikalar ve konut projeleri gibi birçok inşaat türünde radye temel kullanılır.
DEPREME DAYANIKLI BETON HANGİSİ?
Depreme dayanıklı betonlar, binaların depreme karşı daha iyi bir şekilde korunmasına yardımcı olmak için özel olarak formüle edilmiş beton karışımlarıdır. Bu betonlar, deprem sırasında dayanıklılıklarını artırmak ve yapıların hasar görmesini azaltmak amacıyla tasarlanır. Depreme dayanıklı betonlar genellikle şu özelliklere sahip olur:
- Yüksek Mukavemet: Depreme dayanıklı betonlar, yüksek basınç dayanımına sahip olacak şekilde formüle edilir. Bu, yapıların deprem sırasında dayanıklı olmalarına yardımcı olur.
- Yüksek Çekme Dayanımı: Betonun çekme dayanımı da önemlidir çünkü deprem sırasında yapıya uygulanan çekme kuvvetlerine karşı dayanıklılığı artırır.
- Elastiklik: Depreme dayanıklı betonlar, deprem sırasında belirli bir derecede elastik olmalıdır, bu da yapıların bir miktar deformasyon yaşamasına izin verirken çatlamaların engellenmesine yardımcı olur.
- Akma Davranışı: Depreme dayanıklı betonlar, akma davranışlarını optimize eder, bu da yapıların deprem sırasında süneklik göstermesine yardımcı olur.
- Kimyasal Dayanıklılık: Beton karışımı, deprem sırasında oluşabilecek kimyasal hasarlara karşı dayanıklı olmalıdır.
- Agrega Seçimi: Agregalar (çakıl, kum, taş vb.) depreme dayanıklı beton karışımlarında dikkate alınması gereken önemli bir faktördür. Uygun agregalar, betonun dayanıklılığını artırabilir.
- Yeterli Donatı: Depreme dayanıklı yapılar genellikle çelik donatı ile güçlendirilir. Bu, yapıya daha fazla dayanıklılık kazandırır.
Depreme dayanıklı betonlar, genellikle yerel inşaat yönetmeliklerine ve standartlarına uygun olarak üretilmelidir. Bu betonlar, deprem riski yüksek bölgelerde daha yaygın olarak kullanılır ve mühendislik hesaplamaları ve testlerle geliştirilir. Özellikle deprem bölgelerinde inşa edilen yapılar için depreme dayanıklı betonlar tercih edilir.
BETONLARIN DAYANIM GÜCÜ NEDİR?
Betonun dayanım gücü, betonun ne kadar büyük bir yüke veya kuvvete dayanabileceğini belirleyen temel bir özelliktir. Betonun dayanım gücü, beton karışımındaki bileşenlerin türü, oranları, yaşının, sertleşme süresinin, bakımın ve çevresel koşulların bir sonucu olarak belirlenir. Betonun dayanım gücü, iki ana türde ifade edilir: basınç dayanımı ve çekme dayanımı.
- Basınç Dayanımı: Betonun basınç dayanımı, betonun bir silindir veya küp gibi belirli bir geometrik şekildeki numuneleri üzerinde uygulanan bir basınç yüküne karşı dayanma kapasitesini ifade eder. Basınç dayanımı, beton numunesi laboratuvar ortamında test edilerek belirlenir ve genellikle megapaskal (MPa) cinsinden ifade edilir. Betonun tipik basınç dayanımı değerleri 15 MPa’dan (düşük dayanım) 80 MPa’ya (yüksek dayanım) kadar değişebilir. Mühendislik uygulamalarında, betonun basınç dayanımı önemli bir faktördür, çünkü binalar ve yapılar çoğunlukla basınca maruz kalırlar.
- Çekme Dayanımı: Betonun çekme dayanımı, betonun gerilme yüklerine karşı dayanma kapasitesini ifade eder. Çekme dayanımı, betonun dış yüzeylerindeki çatlakların oluşmasını ve genişlemesini önlemeye yardımcı olan bir özelliktir. Çekme dayanımı da megapaskal cinsinden ifade edilir. Betonun çekme dayanımı, betonarme yapıların tasarımında ve analizinde önemlidir.
Dayanım gücü, betonun kalitesini ve performansını belirleyen kritik bir özelliktir. İnşaat projelerinde, yapı mühendisleri ve tasarımcılar, betonun belirli bir uygulama için gerekli dayanım gereksinimlerini karşılamasını sağlamak için uygun beton karışımlarını seçerler. Betonun dayanım gücü, projenin türüne ve gereksinimlerine bağlı olarak değişebilir ve yerel inşaat standartları ve yönetmelikler tarafından belirlenen asgari dayanım gereksinimlerini karşılamalıdır.
Kaynaklar:
www.sanalsantiye.com
www.cnnturk.com
insapedia.com
onedio.com
insaatsektoru.net
Derleme:
Emlakpost.com
