Yıllardır gayrimenkul sektörüne dayalı büyümeyi sürdüren Çin’de alım gücünün azalması ekonomik büyümeye ağır darbe indirdi.
Kırk yıllık sürekli büyüme Çin’i dünyanın en büyük iki ekonomisinden birine dönüştürdü. Bu, yüz milyonlarca insanı yoksulluktan kurtarıp küresel orta sınıfa taşıyan, sürekli olarak beklentileri aşan ve ekonomik çöküş öngörenleri şaşırtan dikkate değer bir başarıdır.
EKONOMİK BÜYÜME YAVAŞLADI
Bu büyüme hızı şu anda çeşitli nedenlerden dolayı yavaşlıyor. Pek çok gelişmiş ekonomide olduğu gibi, Çin’in nüfusu da yaşlanıyor; bu demografik geçiş , Çin’in 1980 ile 2016 yılları arasındaki tek çocuk politikasıyla daha da kötüleşti. Küresel olarak, COVID-19 sonrası ekonomik milliyetçilik yeniden canlanıyor. Halihazırda pazar doygunluğundan muzdarip olan ticaret büyümesi, Avrupa ve Kuzey Amerika’daki üreticilerin kıyıya yanaşması, tedarik kaynaklarını çeşitlendirmesi veya hükümetlerin ticaret engelleri koyması nedeniyle yavaşlıyor.
Ancak Çin’in büyümesinin önünde başka bir fren daha var. Ekonomisi uzun yıllar boyunca gayrimenkul ve altyapı alanlarındaki aşırı büyük yurt içi yatırımlara bağlıydı ve bu yatırımlar keskin bir şekilde azalan getiriler gösteriyor. Gelir elde etmek için arazi satışlarına bel bağlayan yerel yönetimlerin borçlarını ödemeleri gerekiyor ve emlak patlaması duraksadıkça gelirler de çöküyor.
ÇİN GSYİH’SİNİN YÜZDE 31’İ GAYRİMENKULDEN
Sonuç olarak Çin ekonomisi eriyecek mi? En azından Batı’nın 2007-08’de yaşadığı türden bir mali krizde değil. Ancak bu sorunları yönetmek kolay olmayacak, çareleri zor olabilir ve nihai sonuç muhtemelen çok daha yavaş bir büyüme trendi olacaktır.
Uluslararası Para Fonu ekonomisti Yuanchen Yang ile ortak araştırmamızda, Çin ekonomisinin ne kadarının gayrimenkule ve ilgili altyapıya bağlı olduğunu tahmin ettik . 2021’de gayrimenkulün Çin ekonomisindeki doğrudan ve dolaylı etkisi GSYİH’nın yüzde 22’si veya ithal içerik hesaba katıldığında yüzde 25 oldu. Konut ve ticari gayrimenkullere hizmet veren yollar, toplu taşıma ve su boruları gibi altyapılar da dahil edildiğinde toplam oran yüzde 31’e çıkıyor.
COVID-19 salgınının hemen öncesindeki yıllarda toplam daha da yüksekti. Yakın tarihte GSYİH’de gayrimenkul artı altyapı yatırımlarının benzer bir payına sahip olan tek gelişmiş ekonomi, Küresel Mali Kriz öncesinde İspanya idi; ancak bu, Çin’in on yıldır sürdürdüğü yüzde 30 seviyesinin altına kadar yükseldi.
Çin şehirlerinin son otuz yıldaki fiziksel dönüşümü dikkat çekicidir. Ancak halihazırda gerçekleşen kümülatif yapıya bakıldığında, inşaat büyüme motorunun Çin ekonomisine geçmişte olduğu gibi güç sağlayamayacağı açıktır.
KONUT STOKU EKONOMİ İÇİN KÖTÜ HABER
Gayrimenkul dayanıklıdır. Stok arttıkça inşaatın ekonomik getirisi azalıyor. Örneğin, Çin’de kişi başına düşen konut alanı artık Fransa veya Birleşik Krallık’a eşit veya bunlardan daha fazla. ABD’nin konut stoku 2011’den 2021’e kadar kişi başına 65 metrekarede sabit kalırken, Çin’in konut stoku 1992’de kişi başına 5 metrekareden 2021’de kişi başına neredeyse 49 metrekareye yükseldi.
Bu taban alanının yüzde 80’i daha küçük, daha fakir 3. Kademe şehirlerde bulunuyor ve bunlar yığılma etkilerinden Shenzhen, Pekin, Guangzhou ve Şangay gibi daha zengin, daha müreffeh 1. Kademe şehirler ve orta sıradaki 2. Kademe şehirler kadar faydalanmıyor. şehirler. 3. kademe şehirlerin nüfusu zaten azalıyor, fiyatlar düşüyor ve birçok bölgede boş kontenjanlar yüksek.
Ulusal düzeyde, inşaat halindeki gayrimenkullerin tamamlanmış ticari gayrimenkullere oranının istikrarlı bir şekilde artması, geliştiricilerin nihai alıcı ve finansman eksikliği nedeniyle projeleri tamamlayamadığı bir pazara işaret ediyor. Altyapı yatırımlarının da benzer zorlukları var. Yüksek hızlı demiryoluna yönelik öngörülen yatırım, onu kullanan kişi sayısındaki artışın çok üzerindedir ve son altyapı yatırımları 3. Seviye şehirlerde yoğunlaşmıştır.
Aynı zamanda, yerel yönetim borcu 2006’daki yaklaşık yüzde 5’ten 2018’de yüzde 30’a, ihtiyatlı tahminlerle bile aralıksız bir şekilde tırmandı ve bölgesel özel bankalar da riske maruz kaldı. Merkezi hükümet her zaman herkesi kurtarmaya karar verebilir, ancak bunu ekonomiyi beslemek için gereken kredi büyümesini sürdürürken yapmak zorluklar doğurur.
Çin’de hane halkının serveti büyük oranda gayrimenkulde yoğunlaşıyor. Mali kriz olmasa bile merkezi hükümet, Çin ekonomisini bu sektöre olan bağımlılığından kurtarmak için uyum sağlamak zorunda kalacak.
Pekin, geçmişte etkili bir şekilde yaptığı gibi, ekonomik faaliyeti yeniden yapılandırmak ve yeniden tahsis etmek için geniş kapsamlı yetkilerini kullanabilir . Yerel yönetimleri kurtarmak için yapılan transferleri artırmak veya yerel yetkililerin emlak vergisi uygulamasına izin vermek gibi bu sorunu çözecek maliye politikaları da mevcut; ancak ikincisi öngörülebilir gelecekte siyasi olarak masanın dışında görünüyor. Hükümet ayrıca altyapı yatırımlarını okullar ve hastaneler de dahil olmak üzere 3. Kademe şehirlerde hala yeterince yatırım yapılmayan alanlara yönlendirmeye çalışabilir.
Çin’in yetkilileri, kırk yıllık büyümesi boyunca ekonomik zorlukların üstesinden gelmede etkili oldu, ancak bu sorunlar dizisinin çözümü onlar için bile göz korkutucu olacak.
Kenneth Rogoff, Harvard Üniversitesi’nde Thomas D. Cabot Kamu Politikası Profesörü ve Ekonomi Profesörüdür ve Uluslararası Borç Verme ve Devlet Borçlarına ilişkin CEPR Araştırma Politikası Ağı’nın bir üyesidir.
